Dersim’de tarihi nüfus cüzdanı: Dini: İslam, mezhebi: Alevi

Dersim’in Hozat ilçesine bağlı Karabakır Köyü’nde, 1938 yılında Canan ve Baran ailelerine mensup 24 kişinin öldürülerek gömüldüğü ihbarıyla mahkeme kararıyla yapılan kazıda mühür ve kemiklerin bulunmasından sonra, öldürülen Alevi dedesi Turabi Baran’a ait bir nüfus cüzdanı da ortaya çıktı. Ailesinin özenle sakladığı Turabi Baran’ın nüfus cüzdanında ‘İslam’ yazılan din hanesinin hemen altındaki mezhep bölümünde ‘Alevi’ yazıldığı görüldü.

Baran ve Canan ailelerinin avukatı Cihan Söylemez, kazılar sırasında ortaya çıkan mühür ve ailenin bu güne kadar koruduğu nüfus cüzdanının tarihi bir kanıt olduğunu belirterek, “Türkiye bir gerçek ile 78 yıl sonra yüzleşti” dedi.

“Tarihi belgeler”

1938 yılındaki askeri hareket sırasında öldürülenler arasında, Hozat Bargini (Karabakır) Köyü’nde Baran ve Canan ailelerine mensup 24 kişinin de bulunduğunu belirten avukat Cihan Söylemez, şöyle dedi: “Bir samanlıkta yakılan Baran ve Canan ailelerine mensup 24 kişinin bulunduğu toplu mezar kazısı; mahkeme kararı ile savcılık denetiminde yapıldı. Bu hukuken 1938 Dersim katliamı ile ilgili ilk mahkeme kararıydı ve bizler için son derece önemli.

Bargini Köyü, Seke Sure Mezrası’ndaki toplu mezar kazısında kemikler ile birlikte ortaya çıkan en önemli belge o dönem muhtar olan ve katledilen 24 kişi arasında yer alan Hasan Canan’a ait mührün, kemiklerin yanında bulunması. Yine yol yapımında çalışan Halil Baran’a ait maaş mührü de kemiklerin yanında ortaya çıkarıldı. Bu iki mühür, katliamın belgesi ve öldürülenlerin Baran ile Canan ailelerine mensup olduklarını gösteren tarihi belgelerdir.”

Devlet yetkililerinin toplu mezar kazısı sonrası taziye mesajı yayınlayıp özür dilemesini isteyen Söylemez, “Bargini Köyü’ndeki toplu mezar kazısında katledilenlerin kemikleri ortaya çıktıktan sonra bizler beklerdik ki, en azından devlet adına Tunceli Valisi aileyi ziyaret etsin ve bir taziye dilesin. 78 yıl sonra ortaya çıkan bu gerçeği herkes kabul etmeli ve özür dileyerek bir taziye mesajı yayınlamalı” diye konuştu.

Avukat Cihan Söylemez, katledilen Baran Ailesi’nin reisi olan ve askerler tarafından öldürülen 24 kişi arasında yer alan Turabi Baran’a ait nüfus cüzdanının, yakınları tarafından evinde bulunup bugüne kadar saklandığını söyledi.

Din hanesinde Alevi yazıyor

Söylemez, “Nüfus cüzdanı devlet tarafından aile reislerine verilen bir belgedir. Hozat Nüfus Müdürlüğü tarafından verilmiş, üzerinde resmi devlet mührü de mevcuttur. Tarihi bir belge niteliğindedir. Düşünün ki, 1930’lu yılarda bile Dersimliler fişlenmiş, din hanesi kısmına ‘İslam’, mezhep kısmına ise ‘Alevi’ yazılmış. Boy, kilo, göz rengi, sakatlık durumu gibi birçok ayrıntı nüfus cüzdanı sayfalarında yer almaktadır. Devlet 1930’lu yıllardan bugüne kadar Dersimlileri Alevi oldukları için hep fişlemiştir. Bunun en büyük kanıtı Turabi Baran’a ait nüfus cüzdanıdır.”

Kemikler ve mühür bulunmuştu

Hozat İlçesi’ne bağlı Karabakır Köyü’nde, Seke Sure Mezrası’nda Canan ve Baran ailelerine mensup 24 kişinin, 14 Ağustos 1938 yılında askeri harekat sırasında kurşuna dizilerek öldürüldükleri iddialarını araştırmak üzere 15 Nisan tarihinde mahkeme kararıyla kazı başlatıldı. Kazı çalışmasından sonra 13 sağlam kafatası ve çok sayıda parçalanmış kafatasları ile kemik parçaları bulundu. Kazılarda, o dönem Bargini olan Karabakır Köyü Muhtarı Hasan Canan’a ait muhtar mührü ile yol yapımında çalışan Halil Baran’a ait mührü çıkmıştı.

http://www.cnnturk.com/